فرآیند اهدای اعضا از موارد مرگ مغزی (شناسایی، تشخیص، تایید، انتقال، مراقبت و نگهداری تا اهدا)

برای برداشت اعضای قابل پیوند از فرد مرگ مغزی و پیوند آن به بدن بیمار نیازمند، مراحل زیر به ترتیب انجام می‌شود:

 

مرحله‌ی شناسایی:

طبق قانون جمهوری اسلامی ایران مصوب 1381/2/25، همه‌ی بیمارستان‌ها اعم از دولتی و خصوصی موظف هستند تمام موارد مشکوک به مرگ مغزی را هرچه سریع‌تر به اطلاع واحدهای فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه‌های علوم پزشکی برسانند.

 

مرحله‌ی تشخیص اولیه:

پس از شناسایی مورد مشکوک به مرگ مغزی، پزشک هماهنگ‌کننده‌ی واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی در اسرع وقت به بیمارستان مبدا مراجعه می‌کند و معاینات اولیه جهت تشخیص اولیه مرگ مغزی را انجام می‌دهد که این معاینات از دقت تشخیصی و جامعیت بسیار بالایی برخوردار هستند.

برخی از این موارد در معاینه اولیه حذف می‌شوند چنانچه مرگ مغزی در معاینه اولیه تائید شد و ممنوعیتی هم برای اهدای عضو وجود نداشت به‌عنوان یک دهنده عضو احتمالی در نظر گرفته می‌شود و گام بعدی گفتگو با خانواده ایشان است.

 

مرحله یافتن گیرنده:

پس از این مرحله ضمن تماس با وزارتخانه, کار یافتن گیرنده بر اساس گروه خونی و سایز دهنده، وضعیت عمومی گیرنده‌ها و نوبت آن‌ها در لیست انتظار و تطابق بافتی آغاز می‌شود.

 

مرحله‌ی دریافت رضایت انتقال و انتقال:

در صورت تشخیص اولیه‌ی مرگ مغزی، از بستگان درجه یک یا اولیای دم «رضایت انتقال» گرفته می‌شود و مورد مشکوک به مرگ مغزی از بیمارستان مبدا ترخیص می‌شود تا برای آزمایش‌های تخصصی و تایید قطعی مرگ مغزی با یک آمبولانس مجهز به همراه متخصص بیهوشی به واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی منتقل شود.

 

مرحله‌ی نگهداری و تایید نهایی:

در این مرحله، مورد مشکوک به مرگ مغزی از مراقبت پزشکی ویژه در ICUویژه برخوردار می‌شود و گروهی متشکل از چهار پزشک متخصص و معتمد از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی(یک متخصص اعصاب، یک متخصص جراحی مغز و اعصاب، یک متخصص داخلی و یک متخصص بیهوشی) او را به‌صورت جداگانه و مستقل بررسی کرده و پس از انجام معاینات و تست‌های لازم، مرگ مغزی وی را تایید یا رد می‌کنند. درنهایت یک متخصص پزشکی قانونی که در اصل نماینده‌ی قوه‌ی قضائیه است کل این روند شامل تشخیص اولیه، رضایت انتقال اولیای دم و تایید متخصصان را به‌دقت بررسیمی‌کند.

هم‌زمان با این اقدامات، وضعیت اعضای بدن به‌دقت بررسی می‌شود تا اعضای قابل پیوند شناسایی شوند. پس از اطلاع به مسئولان تخصیص عضو پیوندی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بررسی فهرست لیست‌های انتظار بیماران نیازمند هر عضو، بیمارستان‌های دریافت‌کننده‌ی اعضای پیوندی جهت انتقال اعضا نیز مشخص می‌شوند.

 

جلسه‌ی رضایت‌گیری نهایی:

پس از به پایان رسیدن مسیر قانونی و تخصصی تایید مرگ مغزی، جلسه‌ای با حضور بستگان درجه ‌یک مورد مرگ مغزی، روان‌شناس، پزشک هماهنگ‌کننده و مددکار واحد فراهم آوری اعضای پیوندی برگزار می‌شود و با کسب رضایت و ثبت امضای اولیای دم در برگه‌های مخصوص، اجازه‌ی برداشت اعضا و بافت‌ها صادر می‌شود.

 

مرحله هماهنگی:

در این مرحله هماهنگی با تیم‌های مختلف سراسر کشور و مسئولین اتاق عمل و کارکنان درباره زمان عمل و مراحل بعدی  انجام می‌شود.

 

مرحله برداشت اعضا:

در اتاق عمل ابتدا با قرائت فاتحه به اهداکننده ادای احترام می‌کنند. سپس اعضا و نسوجی که خانواده‌ی محترم رضایت برداشت آن‌ها را داده در طی یک عمل جراحی بسیار دقیق برداشته می‌شود و سرانجام با کار گذاشتن پروتز، عمل ترمیم با دقت و ظرافت پایان می‌یابد.

 

مرحله ترخیص:

پیکر اهداکننده در هر کجای ایران که لازم باشد به خانواده‌ی ایثارگرش تحویل داده می‌شود تا به خاک سپرده شود. خانواده‌ی اهداکننده بابت اهدای عضو هیچ مبلغی دریافت نمی‌کند و گیرندگان اعضای پیوندی نیز بابت عضو دریافت ‌شده هیچ هزینه‌ای نمی‌پردازند. همه‌ی هزینه‌های مربوط به انتقال مورد مشکوک به مرگ مغزی به واحد فراهم‌آوری، نگهداری در ICUواحد، ترخیص و انتقال پیکر به هر کجای ایران بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است.