نخستین پیوند «قلب مرده» در کانادا تاریخ‌ساز شد

به گزارش روابط عمومی شبکه فراهم آوری اعضا و نسوج پیوندی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در یک دستاورد پزشکی که مرزهای امکان را بازتعریف می‌کند، تیم جراحی بیمارستان عمومی تورنتو به سرپرستی دکتر سید علیرضا ربیعی و دکتر مایکل مک‌دونالد از مرکز قلب پیتر مانک (UHN)، نخستین پیوند قلب در کانادا را با استفاده از قلبی که پیش از اهدا از تپش ایستاده بود، انجام دادند.

این نوآوری که «اهدا پس از مرگ بر اثر توقف گردش خون» (Donation-after-Circulatory-Death – DCD) نام دارد، دهه‌ها اصول کلاسیک پیوند قلب را به چالش می‌کشد. به‌طور سنتی، پیوند قلب تنها از اهداکنندگانی انجام می‌شد که دچار مرگ مغزی شده بودند و قلب آنها با کمک دستگاه‌های حیاتی همچنان می‌تپید. در این روش، قلب خنک شده، برداشته می‌شد و با حداقل وقفه در جریان خون به گیرنده پیوند زده می‌شد. این شیوه که نخستین‌بار در سال ۱۹۶۷ توسط دکتر کریستیان بارنارد انجام شد و بعدها توسط دکتر نورمن شوموی در استنفورد تکامل یافت، جراحی قلب را متحول کرد — اما یک محدودیت بزرگ باقی ماند: هزاران قلب بالقوه قابل استفاده به دلیل توقف تپش پیش از برداشت هرگز مورد استفاده قرار نگرفتند.

اینجاست که عصر DCD آغاز می‌شود — عصری شبیه «احیای پزشکی». در این روش، پس از آنکه گردش خون اهداکننده به‌طور طبیعی متوقف می‌شود و مرگ اعلام می‌گردد، قلب با دقت برداشت شده، در خارج از بدن با استفاده از سیستم‌های پیشرفته پرفیوژن خارج‌بدنی (معروف به «قلب در جعبه») مجدداً احیا و تغذیه می‌شود و برای قابلیت عملکرد ارزیابی می‌گردد. هنگامی که قلب دوباره به تپش درآمده و قدرت کافی خود را ثابت می‌کند، به گیرنده پیوند زده می‌شود.

پیشگامان مدرن این ایده، دکتر کومود دهیتال و تیم بیمارستان سنت وینسنت سیدنی بودند که در سال ۲۰۱۴ نخستین پیوند قلب «مرده» در بزرگسالان را با موفقیت انجام دادند و نشان دادند که این روش می‌تواند ایمن و نجات‌بخش باشد. از آن زمان، مراکز بریتانیا و ایالات متحده — از جمله بیمارستان رویال پاپورث و دانشگاه دوک — این تکنیک را تکمیل کرده‌اند. اکنون، تحت رهبری دکتر ربیعی، کانادا نیز به این جمع نخبه می‌پیوندد.

پیامد این دستاورد چیست؟ تحول‌آفرین. کارشناسان برآورد می‌کنند که فناوری DCD می‌تواند تا ۳۰ درصد به تعداد اهداکنندگان قلب در کانادا بیفزاید و در نتیجه جان صدها بیمار را که در غیر این صورت در فهرست انتظار جان می‌باختند، نجات دهد. نخستین گیرنده قلب DCD در کانادا هم‌اکنون در حال بهبودی است — نمادی از امید نه فقط برای یک فرد، بلکه برای بی‌شمار بیماران دیگر.

این فقط یک جراحی نیست؛ «علم احیا» در عمل است — جایی که فناوری، زمان‌بندی و پشتکار در هم می‌آمیزند تا ناممکن را دوباره به تپش درآورند